تعارض عرضیتعارض عرضی به تنافیِ مدلول دو دلیل ، ناشی از عروض عوامل خارجی را می گویند. ۱ - تعریفتعارض عرضی، مقابل تعارض ذاتی و به معنای تنافی میان مدلول دو دلیلی است که ذاتا «و بدون توجه به عامل خارجی، با یک دیگر تکاذب و تمانعی نداشته و قابل جمع می‌باشند، ولی به سبب عروض عوامل خارجی با یک دیگر تنافی پیدا می‌کنند. ۱.۱ - مثالبرای مثال، دلیلی، نماز جمعه و دلیل دیگری نماز ظهر را واجب دانسته است، این دو دلیل به خودی خود با یک دیگر تنافی ندارند، زیرا از نظر عقل مانعی نیست که هم نماز جمعه و هم نماز ظهر واجب باشد، ولی اجماع که یک دلیل خارجی است قائم شده بر این که در یک زمان، بیش از یک نماز ، واجب نیست، بنابراین، اجماع سبب شده تا آن دو دلیل متعارض شده و یک دیگر را نفی نمایند. [۴]
منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، جزایری، محمدجعفر، ج۸، ص۲۲.
[۵]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۴۹۶.
[۷]
مقالات اصولی، موسوی بجنوردی، محمد، ص۱۱۸.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۳۱، برگرفته از مقاله «تعارض عرضی». |